مالیات یکی از مهم ترین منابعی تامین سرمایه برای عمران و آبادی کشور است. در واقع دولت شرایط و ابزار مناسب برای دستیابی مردم به درآمد و سود را در اختیار آن‌ها قرار می دهد و مردم در راستای بهره برداری از این امکانات و منابعی که دولت در اختیار آن‌ها قرار داده موظف به پرداخت مالیات می باشند.

مالیات بر درآمد یکی از انواع مالیات های مستقیم است و تمامی شرکت ها و موسسات تجاری که مجموعه خود را در اداره ثبت شرکت ها ثبت کرده اند و شماره ثبت دریافت نموده اند، موظف به پرداخت این مالیات هستند.

در ایران نحوه محاسبه مالیات به دو صورت علی الرأس و خوداظهاری است. مودیان مشمول پرداخت مالیات موظف اند که سالانه اطلاعات سال مالی شرکت یا موسسه خود را که شامل میزان سود و زیان آن است را اظهار کنند. در حالت خوداظهاری مودیانی که موظف به پرداخت مالیات هستند باید اطلاعات درآمدی خود را با ثبت‌نام در سامانه مالیاتی، ثبت و اظهارنامه مالیاتی خود را ارسال کنند. این مودیان علاوه بر ثبت میزان سود، مبلغ مالیاتی که باید پرداخت نمایند را نیز تعیین می کنند همچنین موظف هستند که اطلاعات خود را به صورت واضح برای اداره امور مالیاتی بیان نمایند.

مامورین اداره مالیات اطلاعات ارسالی توسط مودیان را بررسی و در صورت نداشتن تخلف، میزان مبلغ اعلامی توسط مودیان را تایید می نمایند که در این صورت مودیان موظف به پرداخت مبلغ تایید شده هستند.

چنانچه مودیان در زمان مقرر اظهارنامه خود را ارسال نکنند یا بعد از ارسال دعوت‌نامه از طرف سازمان امور مالیاتی جهت رسیدگی، مدارک مورد نیاز تسلیم نشود یا مدارک ارسالی ناقص باشند، از روش علی الرأس برای تعیین مالیات استفاده می شود. در حالت علی الرأس، ماموران اداره امور مالیاتی اسناد و مدارک مالی مودیان را بررسی و بر اساس بررسی ها میزان مالیات پرداختی برای آن موسسه را تعیین می نمایند.

طبق قانون مالیات های مستقیم (با اصلاحات ۱۳۹۴/۰۴/۳۱) سازمان امور مالیاتی کشور اشخاص مشمول مالیات به شرح زیر است:

ماده ۱ – اشخاص زیر مشمول پرداخت مالیات می باشند:

۱- کلیه مالکین اعم از اشخاص حقیقی یا حقوقی نسبت به اموال یا املاک خود واقع در ایران طبق مقررات باب دوم.

۲- هر شخص حقیقی ایرانی مقیم ایران نسبت به کلیه درآمدهایی که در ایران یا خارج از ایران تحصیل می نماید.

۳- هر شخص حقیقی ایرانی مقیم خارج از ایران نسبت به کلیه درآمدهایی که در ایران تحصیل می کند.

۴- هر شخص حقوقی ایرانی نسبت به کلیه درآمدهایی که در ایران یا خارج از ایران تحصیل می نماید.

۵- هر شخص غیر ایرانی (اعم از حقیقی و یا حقوقی) نسبت به درآمدهایی که در ایران تحصیل می نماید و همچنین نسبت به درآمدهایی که بابت واگذاری امتیازات یا سایر حقوق خود و یا دادن تعلیمات و کمک های فنی و یا واگذاری فیلم های سینمایی (که به عنوان بها یا حق نمایش یا هر عنوان دیگر عاید آنها می‌گردد) از ایران تحصیل می کند.

ماده ۲ – اشخاص زیر مشمول پرداخت مالیات‌های موضوع این قانون نیستند:

۱- وزارتخانه‌ها و موسسات دولتی

۲- دستگاه هایی که بودجه‌ی آنها به وسیله دولت تامین می شود.

۳- شهرداری ها.

۴- بنیادها و نهادهای انقلاب اسلامی دارای مجوز معافیت از طرف حضرت امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری.

تبصره ۱ – شرکت‌هایی که تمام یا قسمتی از سرمایه آنها متعلق به اشخاص و موسسه‌های مذکور در بندهای فوق باشد، سهم درآمد یا سود آنها مشمول حکم این ماده نخواهد بود. حکم این تبصره مانع استفاده شرکت‌های مزبور از معافیت‌های مقرر در این قانون، حسب مورد، نیست.

تبصره ۲ – درآمدهای حاصل از فعالیت‌های اقتصادی از قبیل فعالیت های صنعتی، معدنی، تجاری، خذماتی و سایر فعالیت های تولیدی برای اشخاص موضوع این ماده، که به نحوی غیر از طریق شرکت نیز تحصیل می‌شود، در هر مورد به طور جداگانه به نرخ مذکور در ماده (۱۰۵) این قانون مشمول مالیات خواهد بود.

مسئولان اداره امور در این گونه موارد نسبت به سهم فعالیت مذکور مکلف به انجام دادن تکالیف مربوط طبق مقررات این قانون خواهند بود. در غیر این صورت نسبت به پرداخت مالیات متعلق با مودی مسئولیت تضامنی خواهند داشت.

انواع اظهارنامه مالیات بر درآمد

اظهارنامه مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی.

اظهارنامه مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی گروه اول طبق آیین‌نامه اجرایی ماده ۹۵ ق م م .

اظهارنامه مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی گروه دوم طبق آیین‌نامه اجرایی ماده ۹۵ ق م م .

اظهارنامه مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی گروه سوم طبق آیین‌نامه اجرایی ماده ۹۵ ق م م .

اظهارنامه مالیات بر درآمد املاک ویژه اشخاص حقیقی دارنده درآمد ملاک ماده ۵۷ و ۸۰ ق م م .

اظهارنامه انحلال طبق ماده ۱۱۴ و ۱۱۶ ق م م .

فرم اظهارنامه مالیات بر درآمدی که مودیان باید اطلاعات مربوط به این جداول را بر اساس مدارک خود طبق اظهارنامه سال ۱۳۹۸ تکمیل نمایند، به شرح زیر است:

جدول ۱: اطلاعات مجوزهای تأسیس و بهره‌برداری

جدول ۲: اسامی اعضای هیئت مدیره و مدیر عامل

جدول ۳: اطلاعات دفاتر قانونی

جدول ۴: جزییات پذیرش بورس سهام

جدول ۵: درآمدهایی که مالیات به صورت مقطوع قبلا پرداخت شده است

جدول ۶: درآمدهای معاف/نرخ صفر مالیات

جدول ۷: استهلاک زیان سنواتی

جدول ۸: معافیت‌ها و بخشودگی‌های مالیاتی

جدول ۹: توسعه، نوسازی و بازسازی واحدهای صنعتی و معدنی (ماده ۱۳۸ ق.م. م)

جدول ۱۰: ثبت کمک‌های مالی پرداختی

جدول ۱۱: ترازنامه

جدول ۱۲: صورت سود و زیان

جدول ۱۳: گردش حساب سود (زیان) انباشته

جدول ۱۴: موجودی مواد و کالا

جدول ۱۵: سرمایه

جدول ۱۶: اطلاعات فروش

جدول ۱۷: بهای تمام شده کالای فروش رفته

جدول ۱۸: درآمد ناخالص پیمانکاری/ ارائه خدمت

جدول ۱۹: بهای تمام شده کار انجام شده پیمانکاری/ خدمات

جدول ۲۰: تعداد کارکنان

جدول ۲۱: فهرست صادرات و ما به ازاء دریافتی

جدول ۲۲: اطلاعات مالک/ مالکین

جدول ۲۳: اطلاعات سرمایه‌گذاری خارجی

جدول ۲۴: ثبت جایزه دولتی/موقوفه/نذر/بریه ولی فقیه/خمس/زکات/دیه/کمک و وجود نقدی و غیرنقدی دریافتی

مودیان مشمول پرداخت مالیات موظف اند اظهارنامه مالیاتی خود را در زمان مقرر ارسال نمایند. تاریخ ارسال اظهارنامه برای اشخاص حقیقی که ۲۹ اسفند ماه سال ۱۳۹۷، پایان سال مالی آن ها است تا پایان خرداد ماه سال ۱۳۹۸ و برای دیگر مودیان تا پایان تیر ماه سال ۱۳۹۸ است.

طبق ماده ۱۵۶ اداره امور مالیاتی موظف است که اظهارنامه مالیات ‌بر درآمد مودیانی را که در زمان مقرر اظهارنامه خود را تسلیم نموده اند را حداکثر ظرف یک سال از تاریخ انقضای مهلت مقرر برای تسلیم‌ اظهارنامه، رسیدگی نماید. در صورتی که اداره امور مالیاتی ظرف مدت ذکر شده، برگ‌ تشخیص درآمد برای مودی صادر ننماید و یا تا سه ماه پس از انقضای یک سال ‌فوق الذکر برگ تشخیص درآمد مذکور را به مودی ابلاغ نکند، اظهارنامه ارسالی مودی قطعی تلقی می‌شود.

مراحل ثبت و ارسال اظهارنامه الکترونیکی:

مراجعه به آدرس www.tax.gov.ir (سامانه عملیات الکترونیکی مودیان مالیاتی)

دریافت نرم افزار اظهارنامه مالیاتی و نصب آن

ثبت اطلاعات و تکمیل جداول در نرم افزار اظهارنامه مربوطه

ارسال اطلاعات به سازمان امور مالیاتی کشور و دریافت کدرهگیری

صادر شدن قبض مالیاتی و پرداخت آن به صورت الکترونیکی